Bir Inka Baskenti: Cusco

Kutsal Vadide gecirdigimiz 3 gece sonunda tekrar Cusco’ya donup Machu Picchu’ya yapacagimiz tren yolculugu oncesinde 3 gunumuzu de burada gecirelim istedik. Aslinda Cusco ve Machu Picchu’yu ayni seride yazmayi dusunuyordum ama Cusco’da o kadar cok sey yapmisiz ki sehri tek basina ele almak daha dogru olacak.

Daha onceki yazilarimda bahsettigim gibi Cusco, Inka Imparatorlugu’na baskentlik yapmis bir sehir. Mimari acidan hem Inkalar’dan kalma tas duvarlari hem de Ispanyol kolonisi zamanindan kalma  binalari bir arada gormek mumkun. Enteresan bir sekilde Inkalardan kalan tas mimari eserler koloniyel yapiya gore daha net ayakta duruyorlar. Fakat Inkalarin tekerlek ve yaziyi kesfedememelerine ve binalara kemer yapmayi akil erdirememelerine ragmen devasa buyuklukte ve tondaki bu taslari nasil ozenle kesip, bu yuksekliklere tasiyip, birbirine gecmeli sistemle binalarini insa ettikleri halen herkesin aklini kurcalayan sorulardan. Bazi teorilere gore bu medeniyette uzaylilarin parmagi var. Bazi bilimcilere gore de taslar tahtadan hazirlanan kizaklarin uzerinde ittirilmek suretiyle bir yerden bir yere tasiniyordu. Hangisine inanirsaniz inanin bu binalar hala ayakta ve bizler uzaya gitmeyi cozmemize ragmen Inkalarin bu mimari isini hala net olarak cozememis durumdayiz.

www.travelcusco.com sitesinden alinmistir.

Cusco, genel olarak karanlik bir sehir (ya da mevsim itibariyle bize oyle geldi). Binalar renksiz ve kilden, evlerin catilari yok, genel bir fakirlik ve camur rengi tum sehre hakim ve sehrin gerisinde yukselen And Daglari (sanki) sehri kendi icine sikistiriyor. Sanirim Cusco’yu tum Peru gezisi boyunca en daraldigim yer olarak tanimlayabilirim.

www.welcomeperutravel.com sitesinden alinmistir

Sehrin en onemli yeri Plaza des Armas dedikleri meydan.  Gidilebilecek tum restoran ve kafeler bu meydanin cevresinde siralanmis. Alisveris yapabileceginiz guzel bir kac hediyelik esya ve giyim dukkani da var. Bu meydan Inka zamanindan beri sehrin en can alici noktasi. Eskiden simdiki halinin 2 kati kadar daha buyukmus. Tum onemli dini ve politik olaylar burada gerceklesirmis.

Asagidaki linklerde Cusco'nun daha detayli resimlerine goz atabilirsiniz.

http://www.photosbymartin.com/south_america/peru_cusco_pictures.hm

http://htmlhelp.com/~liam/Peru/Cusco/Cusco/

www.patas.net sayfasindan alinmistir

Ikinci onemli yer meydandaki Katedral. Normalde Katedral gezileri beni de Kartalgozu’nu de sikar.  Fakat bu Katedral bambaska idi ve duvarlari susleyen resimler dahil insa hikayesi de bizi cok etkiledi. Soyle ki Ispanyollar, Cusco’yu ele gecirmelerini takiben sehirde Inka donemine ait tum yapilasmayi yikmak istemelerine ragmen, bir turlu binalari tamamen yikmayi basaramazlar ve caresiz yikmak yerine kalintilar uzerine insa etmeyi secerler. Bu Katedral de daha onceden Inca Wiracocha’nin sarayiymis. 10 senelik ugras sonucu Katedral halini almis.  Duvarlardaki resimlere gelirsek, Inkalar, her ne kadar en son Inka lideri Tupac Amaru’nun da 1572’de olmesi ile beraber tamamen Ispanyol’larin somurgesi altina girip, Katolik olmayi secmis olsalar da, aslinda Hristiyanligi kendi yasam bicimleri ve inanclari icine yedirmisler desek daha dogru olur. Mesela Isa’nin son yemegi adli resimde Isa ve Havarileri’nin menusunu And Daglarina ozgu peynir, aci biber ve kobay faresi olusturuyor. Normalde hic bir Avrupa kilisesinde gormeyeceginiz sekilde Meryem, Isa’ya hamile bir sekilde resmedilmis. Kiyafetler, Ant Daglarina ozgu. Resimlere bakinca yuzunuzde bir gulumse ile geziyorsunuz. O kadar da ezdirmemisler kendilerini, bravo diyorsunuz.

Ucuncu onemli yer de Gunes Tapinagi (nam-I diger El Templo del Qoricancha).  Bu tapinak, Inka zamanin en onemli dini mekaniymis. Simdide Santo Domingo kilisesi olarak geciyor. Ici tamamen altin ve gumusle sivaliymis ve bahcesinde altin ve gumusten agac, lama, cicek, kelebek heykelleri varmis. Gunes dogdugunda isiktan neredeyse kor edici bir isilti kaplarmis her yeri. Ispanyollar sehre geldiklerinde bu tapinak onlari cildirtmaya yetmis de artmis! Fakat icinde pek bir sey kalmadigindan ne yazik ki gezerken ayni duygulari hissedemiyorsunuz.

http://bayimages.net/photos/peru/cusco/

www.virtualtourist.com sitesinden alinmistir

Biz Cusco’da yukaridakileri gordukten sonra bir gun de sadece sokak gezelim istedik. Alpaka yununden battaniye, kaskol, kazak alisverisi yapip, meydandaki kafelerde oturduk, Plaza des Armes’te parkta oturanlari izledik.  San Blas denilen ve meydanin kuzeyinde kalan sanatcilar bolgesinde dolandik. Burasi Inka zamaninda da altin-gumus ustalarinin el islerinin sergilendigi yermis. Simdi de cesitli minik galerilere ev sahipligi yapiyor ve sokakta resim yapan Cuscolu genc sanatcilara da rastlayabiliyorsunuz. Hatta bunlardan bir tanesi kendisinden suluboya bir resim almamiz karsiginda bize 12 acili tas hakkinda bedava bilgi verebilecegini soyleyip, bizi hem resim almaya hem de bu unlu tasi gormeye zorladi. Gerci sonradan iyi bir is yaptigi uzerinde hem fikir olduk ama hala resmi evimizde bir yere asamadikJ Bahsetmisken bu 12 acili tas Inca Roca sarayinin duvarinda ve onemi tasin devasa ve 12 acisinin olmasi. Yani gorunce enteresan tabi ama Inka tas isciligi bastanbasa bir doktora tezi olabilecegi icin bir noktadan sonra tas gorunce sadece yine mi diyorsunuz. Hatun Ruminyac guzergahina gelince, oraya kadar gitmisken Dini Sanat Muzesi’ne de girelim dedik.  Acikcasi resimlerden cok binanin sekli ve yapisi ilgimizi cekti. Yani Cusco’da az gununuz varsa gorulmesi gerekliler listesinde degil bence.

Kulturel bir aktivite olarak bir gece de erken uyumayip Centro Qosqo de Artes Nativos ’da yerel dans gosterisi izleyelim dedik. Bu dans gosterisini Peru’nun cesitli bolgelerindeki halk danslarini kapsayan bir potpori olarak tanimlayabilirim. Rengarenk kiyafetler icinde esli, tekli bir suru dans gosterisi ard arda sergileniyor. Fakat itiraf ediyorum ki yorgunluktan gosterinin sonunu getiremeden kalkmak durumunda kaldik. Bir de gosteriyi kendi adima biraz sikici buldugumu soyleyebilirim.  Yine de fikir sahibi olmak icin ekteki linkten seyredebilirsiniz http://www.youtube.com/watch?v=k0emMwzIJFI&feature=related .

Yukaridakiler haricinde sehrin icinde gezilecek baska kiliseler ve muzeler de var. Yandaki mini Cusco haritasina bakip, kendi geziniz icin secim yapabilirsiniz.

Biraz da Cusco’nun yeme-icme faslindan bahsedeyim. Acikcasi, Cusco yemek acisindan (Lima’yi haric tutuyorum) Peru’da en sansli oldugumuz yerlerden biri olmasina ragmen yine de her restorana kuskuyla girdik. Sonucta hijyen, Peru’da genel sorun. Salata ve cig sebze yerine her daim pismis yemek tercih etmemiz onerildiginden neredeyse 2 hafta boyunca tavuk, et, patates kizartmasi uclemesini ve rast geldikce de pizza yedigimizi soyleyebilirim. Gerci Kartalgozu arada enteresan bir kac yemegi de tatmadan (kobay faresi / guinea pig kizartmasi gibi) gecmedi fakat ben hamile kontenjanindan ne unlu ceviche’den (marine edilmis cig balik) yiyebildim, ne uzum suyu, yumurta aki, limon suyu ve seker karisimindan yapilan ve Peru  milli ickisi olan pisco sour ne de misirdan fermente edilen chicha’yi icebildim. Kartalgozu’nden anladigim ickiler anlaminda pek bir sey kacirmamisim ama ceviche’yi yerinde denemek isterdim dogrusu. Belki bir dahaki sefereJ

Asagida Cusco ile ilgili bir kac link var. Daha genel bilgilere buralardan ulasabilirsiniz.

http://www.andeantravelweb.com/peru/destinations/cusco/index.html

http://www.oceansart.us/FreePhotosCuscoPeruCityTour/cuzcocitytourperu.html

worldmysteries.com sitesinden alinmistir

Ben simdi biraz da Cusco disina cikip sizi Inka imparatorlugunun cokusune sahne olan Sacsayhuaman kalesine gotureyim. Sacsayhuaman, Cusco’ya otobusle yarim saat kadar uzaklikta. Yapilis amaci Cusco’yu korumak. Yukaridan bakildiginda taslar zikzak bir sekilde yerlestirilmis (bazilarina gore simsegi bazilarina gore de pumanin dislerini temsil ediyor). Bir donem 3 kulesi ve 5000 Inka askerini barindiracak kadar labirent odalari varmis. Taslarin asagi yukari 125 ton kadar oldugu soyleniyor. Arkeologlara gore bu kalenin yapimi 70 yil kadar surmus ve binlerce isci calismis. Iki sira halinde insa edilen taslardan distakiler hala dururken ictekiler hem Ispanyollar’a karsi savasirken zarar gormus hem de cogu Inka imparatorlugunun cokusunu takiben Cusco’nun yeniden insasinda kullanilmis. Tepenin uzerindeki taslari gorunce ve yanyana gelince buyukluklerinin net farkina variyorsunuz. Cilgin bir sey! Burada Inka tas ustalarinin anisina bir kez daha sapka cikartip, bu taslari buraya nasil dizmisler sorusuna bir turlu net cevap bulamiyorsunuz.

Sacsayhuaman’dan cikinca yakinda gorulecek Quenko bolgesi var.  Burada bir amfi tiyatro ve yaklasik 5 mlik kirecten oyulmus ve pumayi temsil ettigi soylenen bir tas var. Eskiden dini seremonilerin yapildigi bir mekanmis ve bu tasin Inkalar icin onemi buyukmus ama ne yalan bizi cok etkilemedi. Youtube'dan ekli linkten izleyebilirsiniz. http://www.youtube.com/watch?v=vBbJVJ7Ubq8

andeantravelweb sitesinden alinmistir

Son olarak da ayni guzergahta Tambo Machay var. Buraya ulasmak icin bir yere kadar otobusle gidiyor sonra kisa sayilabilecek bir yokustan da tepenin basina dogru ilerliyorsunuz. Tambo Machay, dini ayinler oncesinde Inka liderlerinin ve kraliyet soyundan gelen kadinlarin banyo mekaniymis. Daga oyulmus 3 ayri cesme var. Inka mimarlarinin hidrolik system kullanarak insa ettikleri bir baska enteresan insaat diyebiliriz. Tepeye cikarken yol boyunca cesitli el islerini satmak icin gozunuzun icine bakan Perulular var. Illa bir sey almak zorunda hissedebilirsiniz kendiniz. Biz dayanamayip, icine su konuldugunda tepesinden dokulmeyen ama saraplik olarak kullanilan tahta el yapimi bir masrapa aldik (Yalniz itiraf edeyim daha test etmedik. Sus olarak salonumuzda duruyor).

Iste boylece Cusco sehrini de bitirmis oluyorum. Simdi sirada gezinin goz bebegi Machu Picchu var. En sonunda kendi cektigimiz resimleri koymaya baslayabilecegim. Kameralardaki  goruntulerde ne yazik ki eksiklikler var ve esas cekimler Machu Picchu ile basliyor. Umarim fotograflar hosunuza gider.

Sevgiler, Kusgozu.